31 maja 2014 – Światowy Dzień Bez Tytoniu
Począwszy od 1988 roku, na mocy rezolucji Światowej Organizacji Zdrowia, 31 maja obchodzony jest Światowy Dzień bez Tytoniu. To międzynarodowy dzień, w którym szczególną uwagę skupia się na kwestii zdrowotnych, społecznych i ekonomicznych skutków palenia tytoniu. Każdego roku Światowa Organizacja Zdrowia zwraca uwagę na inny aspekt walki z paleniem tytoniu.
Tegoroczne obchody Światowego Dnia bez Tytoniu będą przebiegać pod następującym hasłem: „Podnoszenie podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe”.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że palenie tytoniu jest przyczyną 10 % zgonów wśród osób dorosłych na całym świecie. Globalna epidemia palenia tytoniu zabija prawie 6 milionów ludzi rocznie – to więcej niż w przypadku gruźlicy, AIDS i malarii razem wziętych. Niestety ponad 600 000 to niepalący, którzy umierają z powodu tzw. biernego palenia. Jeśli nie będziemy działać, przed 2030 rokiem epidemia ta zabije ponad 8 milionów ludzi. Ponad 80% zgonów, którym można zapobiec nastąpi wśród ludzi żyjących w krajach o niskich i średnich dochodach.
W krajach Unii Europejskiej liczba przedwczesnych zgonów przypisanych epidemii palenia tytoniu sięga 700 tys. Szacuje się, że w 2010 r. palenie przyczyniło się do śmierci ok. 67 tys. Polaków (51 tys. mężczyzn i 16 tys. kobiet), w tym 38 tys. stanowiły zgony przedwczesne (między 35 a 69 rokiem życia).
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca znaczące i systematyczne podwyższanie podatków na wszystkie wyroby tytoniowe. Kraje członkowskie Ramowej Konwencji WHO o Ograniczeniu Użycia Tytoniu (WHO FCTC), zgodnie z postanowieniem Artykułu 6 tej Konwencji powinny wdrożyć politykę zwiększania cen na wyroby tytoniowe w celu zmniejszenia konsumpcji tytoniu: „Strony uznają, że środki cenowe i podatkowe stanowią skuteczny i ważny sposób ograniczania konsumpcji wyrobów tytoniowych przez różne grupy ludności, a w szczególności przez ludzi młodych”. W związku z powyższym, kraje które podpisały traktat (w tym także i Polska) zobowiązane są do wdrażania polityki cenowej na wyroby tytoniowe służącej zmniejszeniu ich użycia przez społeczeństwo.
Wyższy podatek akcyzowy na wyroby tytoniowe i ich ceny to jedne z najskuteczniejszych narzędzi ograniczania rozpowszechnienia i używania wyrobów tytoniowych. Badania pokazują, że podnoszenie podatku na wyroby tytoniowe jest szczególnie skuteczne w ograniczaniu używania tytoniu wśród grup o niskich dochodach oraz w zapobieganiu rozpoczynaniu palenia wśród młodych ludzi. Wzrost podatku, który zwiększy ceny wyrobów tytoniowych o 10% powoduje zmniejszenie konsumpcji tytoniu o około 4% w krajach o wysokich dochodach, a nawet o 8% w większości krajów o niskich i średnich dochodach.
Akcyza na wyroby tytoniowe składa się z dwóch elementów:
- podatku kwotowego (stała kwota za 1000 papierosów)
- podatku procentowego (% maksymalnej ceny detalicznej)
W Polsce obowiązują następujące stawki akcyzy na tytoń (dane pochodzą z poniższego źródła: http://www.finanse.mf.gov.pl/akcyza/stawki-akcyzy):
Podatek akcyzowy stanowi w Polsce dużą część procentową ceny końcowej wyrobów tytoniowych, jednak akcyza kwotowa w euro (podatek za 1000 papierosów) oraz cena papierosów są na jednym z najniższych poziomów w Unii Europejskiej.
Unia Europejska objęła podatek akcyzowy od wyrobów tytoniowych procesem harmonizacji, co oznacza wspólne dla wszystkich krajów członkowskich wysokości i zasady poboru akcyzy. Stawki akcyzy są określane przez poszczególne państwa, ale nie mogą one być niższe od poziomów ustalonych w dyrektywach Rady.Do dnia 31 grudnia 2017r. Polska może stosować obniżone stawki akcyzy na papierosy w ramach procesu stopniowego dostosowywania krajowych regulacji do prawa unijnego, jednak od 1 stycznia 2018 r. stawka tego podatku musi wynosić co najmniej 90 EUR na 1000 sztuk papierosów.
Z raportu "Ekonomiczne aspekty palenia tytoniu i opodatkowania wyrobów tytoniowych w Polsce" wynika, że zwiększenie średniego podatku akcyzowego do 9,76 PLN na paczkę papierosów w Polsce spowodowałoby rzucenie palenia przez 618 000 dorosłych i zniechęciłoby 215 000 młodych osób do rozpoczęcia palenia, co oznaczałoby ograniczenie liczby przypadków przedwczesnej śmierci o 7,2% w populacji Polski. Co więcej, zwiększyłoby to dochody z podatku akcyzowego o 7,1 miliarda.
Podsumowując – podnoszenie podatków na wyroby tytoniowe skłania palaczy do porzucenia nałogu, zniechęca młodych ludzi do rozpoczęcia palenia oraz jest źródłem przychodów do budżetu państwa. Okazuje efektywnym i opłacalnym rozwiązaniem dla rządów na całym świecie przyczyniającym się w widoczny sposób do ograniczenia konsumpcji tytoniu.
Opracowanie:
Karolina Lewicka-Pyrz
Sekcja Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia
